Bao lần chim đã ăn…
Trong khi trú tại tinh xá Kỳ Viên (Jetavana), đức Thế Tôn kể câu chuyện này về một Tỳ-kheo bị chết do bội thực.
Khi nghe thầy Tỳ-kheo này chết, các Tỳ-kheo tập trung lại trong Chánh pháp đường và bàn luận về những lỗi lầm của thầy này:
– Thưa các Pháp hữu, Tỳ-kheo kia không biết lường cái bao tử của mình, ăn nhiều thức ăn hơn mức bao tử có thể tiêu hóa, nên đành phải chịu chết như vậy.
Đức Thế Tôn đi vào và hỏi họ đang bàn luận điều gì vào lúc ấy khi cùng ngồi lại với nhau. Họ bạch sự việc với Ngài. Ngài nói:
– Này các Tỳ-kheo, đây không phải là lần đầu thầy này bị chết bởi do ăn uống quá độ, mà đời trước điều như vậy cũng đã từng xảy ra.
Nói vậy rồi, Ngài kể một câu chuyện đời trước.
* * *
Thuở xưa, khi vua Phạm Dự (Brahmadatta) trị vì Ba-la-nại (Benares), Bồ-tát thọ sanh làm một chú Vẹt sống trong vùng Tuyết sơn. Bồ-tát là vua của hàng ngàn con vẹt sống bên sườn Tuyết sơn cạnh bờ biển biển. Vua Vẹt có một đưa con. Khi con trai của vua Vẹt trưởng thành, thì mắt của Vẹt cha trở nên mờ yếu. Người ta nói do những chú vẹt bay quá nhanh, nên khi về già thì mắt của chúng bị mờ yếu trước. Con trai của Bồ-tát đặt cha mẹ mình trong tổ và mang thức ăn về nuôi dưỡng họ.
Tình cờ một ngày nọ, chú Vẹt trẻ bay đi kiếm thức ăn và đậu xuống trên đỉnh một ngon núi. Từ đỉnh núi, nó nhìn ra biển và trông thấy một hòn đảo mà trên đó có một rừng xoài đầy trái vàng ngọt. Vì thế ngày hôm sau, lúc bay đi kiếm thức ăn, nó lao lên không trung và bay đến khu vườn xoài này. Ở đấy, nó hút nước xoài, ăn xoài, và mang xoài về cho cha mẹ mình. Bồ-tát ăn xoài, biết hương vị, bèn hỏi con trai:
– Này con, có phải trái xoài này ở tại một hòn đảo có tên như vậy không?
– Thưa cha, đúng như thế! Chú Vẹt trẻ trả lời.
– Này con, những con vẹt nào đi đến đó thì không thể có được thọ mệnh. Con không nên đến hòn đảo đó nữa. Bồ-tát nói.
Nhưng Vẹt con không vâng lời cha, lại đi đến đó.
Thế rồi một hôm, như thường lệ, chú bay đến đó và uống rất nhiều nước xoài, sau đó dùng miệng cắp một trái xoài bay qua biển. Khi ấy, nó trở nên mệt mỏi vì đã mang trái xoài đi quá lâu. Nó cảm thấy buồn ngủ nên vừa bay vừa ngủ, và trái xoài mà nó mang đã rơi ra khỏi miệng. Dần dần lạc mất đường về, chim bay sà xuống rồi rơi vào nước. Một con cá nhìn thấy đã bắt và nuốt sống nó. Khi đến giờ mà không thấy nó trở về, Bồ-tát biết chắc rằng nó đã bị rơi xuống nước. Sau đó, cha mẹ nó không nhận được thức ăn nên ngày càng gầy mòn và qua đời.
* * *
Khi kể xong câu chuyện này, với trí tuệ viên mãn, đức Thế Tôn đọc lên những vần kệ sau:
Bao lần chim đã ăn
Không khi nào quá lượng
Tìm ăn theo cách này
Mẹ cha, nó phụng dưỡng.
Nhưng một lần ăn nhiều
Quên mất đi tiết độ
Nó rơi và về sau
Không ai nhìn thấy nữa.
Vì thế đừng tham lam
Tiết độ trong tất cả.
Vô tham được an ổn
Tham rơi xuống biển cả.
Kết thúc pháp thoại này, đức Thế Tôn tuyên thuyết các Thánh đế. Vào lúc kết thúc các Thánh đế, nhiều Tỳ-kheo đắc được quả Dự lưu, hoặc Nhất lai, hoặc Bất lai, hoặc A-la-hán.
Rồi Thế Tôn nhận diện Tiền thân:
– Vào thuở đó, Tỳ-kheo này là chú vẹt con ăn quá độ, còn ta chính là vua Vẹt.